Τα μάτια της γεμίζουν φως για τον άνθρωπο που «πολέμησε ενάντια στο σκοτάδι». «Αν ζούσε ο Παναγούλης, η Ελλάδα δεν θα ήταν όπως σήμερα», τονίζει. Ο λόγος για την Ελένη Ερήμου. Τη συναντήσαμε στα παρασκήνια της παράστασης «Ωδή στον Αλέξανδρο Παναγούλη» και εντυπωσιαστήκαμε από τη φρεσκάδα, τη γοητεία και την ειλικρίνειά της. Η Ελένη Ερήμου, η όμορφη «ενζενί» του ελληνικού κινηματογράφου, όπως τη χαρακτήριζαν κριτικοί της δεκαετίας του ’60-’70, μιλάει για όλους και για όλα και δηλώνει πως «πρέπει να ορθώσουμε το ανάστημά μας» και πως «αν δεν παραδειγματιστούμε από έναν άνθρωπο όπως ο Παναγούλης, τότε είμαστε άξιοι της τύχης μας»...
Συνέντευξη στη Φωτεινή Παπαδάκη
Ποιες αξίες υπηρετεί, κατά τη γνώμη σας, ο Αλέξανδρος Παναγούλης που τις έχει ανάγκη ο τόπος μας αυτές τις δύσκολες στιγμές που περνάμε;
Νομίζω ότι το σπουδαιότερο είναι ότι όρθωσε το ανάστημά του και αυτό είναι κάτι που το έχουμε ανάγκη. Θα πρέπει και εμείς να ορθώσουμε το δικό μας ανάστημα. Αυτή η ελευθερία του Αλέξανδρου Παναγούλη να υπερασπιστεί τα πιστεύω του με οποιοδήποτε κόστος ήταν πολύ σπουδαία. Ο Παναγούλης είναι το φως που πολέμησε ενάντια στο σκοτάδι.
Γνωρίσατε τον Αλέξανδρο Παναγούλη σε μια παράσταση στην οποία τον είχε προλογίσει η Μελίνα Μερκούρη. Πώς είναι να κουβαλάτε αυτήν τη μικρή εμπειρία και να τον μνημονεύετε μετά από χρόνια στη σκηνή;
Το ότι είχα δίπλα μου έναν άνθρωπο, που στην πραγματικότητα ήταν τόσο σεμνός, ήταν εξαιρετικό. Δεν πίστευα στα μάτια μου ότι αυτός ο άνθρωπος είχε κάνει εκείνο ‒που πριν από κάποια χρόνια‒ είχα διαβάσει σε εφημερίδες και αναφέρομαι στην απόπειρα δολοφονίας κατά του Παπαδόπουλου. Δεν μπορούσα να φανταστώ ότι στη ζωή θα ήταν ένας τόσο ταπεινός άνθρωπος.
Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίσατε στην αφήγηση της ζωής του;
Είναι πάρα πολύ δύσκολο να μεταφέρω τη ζωή του. Εξίσου δύσκολη είναι η δομή της παράστασης και αντιμετωπίζω πάρα πολλά προβλήματα από βιολογικής άποψης. Δεν είναι εύκολο ένας άνθρωπος να στέκεται μιάμιση ώρα στη σκηνή ακίνητος. Πολλά συμβαίνουν, τα οποία όμως έχω απαγορεύσει στον εαυτό μου. Μου απαγορεύω να πω κουράστηκα, πονάω ή φταρνίζομαι. Σκέφτομαι πολλές φορές ότι πρέπει να αντέξω, ο Παναγούλης πώς άντεξε τόσα βάσανα;
Η παράσταση, όπως είπατε κι εσείς, είναι πολύ ιδιαίτερη από άποψη αφήγησης. Γίνεται μέσα από την Αθηνά Παναγούλη, τη μητέρα του, την οποία υποδύεστε εσείς. Σε τι εξυπηρετεί αυτού του είδους η αφήγηση, που γίνεται παράλληλα με την προβολή σκηνών από τον Προμηθέα Δεσμώτη και το άκουσμα τραγουδιών με τη φωνή του Θαλασσινού;
Θεωρώ ότι εξυπηρετούν απόλυτα όλα αυτά το πνεύμα της παράστασης, στην οποία ο Παναγούλης γίνεται ένας θεός πια και κυριαρχεί αυτό το προμηθεϊκό ιδεώδες. Οπως ο Προμηθέας κατασπαράχθηκε από τα όρνεα γιατί θέλησε να φέρει το φως στους ανθρώπους, έτσι και ο Παναγούλης.
Είναι, λοιπόν, ένας Προμηθέας…
Φυσικά. Και μέσα από την αφήγηση της μητέρας βγαίνει ο ίδιος. Η Αθηνά Παναγούλη είναι ένα άλλο τραγικό πρόσωπο πίσω από τον Αλέξανδρο. Θεωρώ πως η Αθηνά είναι η Ελλάδα. Εκτός από τον Αλέξανδρο και τον Στάθη είχε κι άλλον έναν γιο, τον Γιώργο, ο οποίος και αυτός εξαφανίστηκε κάποια στιγμή. Ο ίδιος ο Παναγούλης αναφέρεται σε αυτόν με πάρα πολύ μεγάλο θαυμασμό για τις ικανότητές του.
Πώς μπορεί αυτός ο άνθρωπος, που έχει αφήσει το στίγμα του στην ιστορία της Ελλάδας, στα χρόνια της δικτατορίας, να αποτελέσει κινητήριο δύναμη για εμάς τους Έλληνες του 2013;
Εάν και τώρα σε αυτή την κρίση δεν αντλήσουμε δυνάμεις από τις πράξεις του Παναγούλη, ενός ανθρώπου που πίστευε ότι η ελευθερία είναι πρώτα καθήκον και μετά δικαίωμα, εάν δεν παραδειγματιστούμε από έναν τέτοιον άνθρωπο σε μια εποχή που έχουμε ανάγκη από ήρωες, τότε τι να πω… είμαστε άξιοι της τύχης μας.
Αυτό το «ανησυχώ για το πολιτικό αύριο της πατρίδας μας» που έλεγε και ο ίδιος ο Παναγούλης ταυτίζεται με το δικό σας «ανησυχώ»;
Ναι, βέβαια. Αποδεικνύεται ότι δικαιολογημένα ανησυχούσε. Βέβαια, δεν θεωρώ εύκολο να βρεθεί μια τέτοια περίπτωση σαν τον Παναγούλη. Ένας άνθρωπος που τον πηγαίνουν στο εκτελεστικό απόσπασμα και αυτός λέει «το ωραιότερο κύκνειο άσμα ενός πραγματικού αγωνιστή είναι ο επιθανάτιος ρόγχος μπροστά στο απόσπασμα». Δεν μπορώ να φανταστώ έναν άνθρωπο με τέτοιο θάρρος, τόλμη και αντοχές. Νομίζω ότι είναι μια μοναδική περίπτωση.
Ένα σημείο που είναι έντονο στην παράσταση είναι η απόπειρα δολοφονίας του Παναγούλη. Πώς κρίνετε το γεγονός ότι σε δημοσκοπήσεις πολλοί πολίτες εύχονται να επανέλθει η χούντα;
Πω, πω... Ανατρίχιασα τώρα που μου το είπατε. Δεν θέλω να χαρακτηρίσω, αλλά μου συνέβη αυτό ακριβώς που σας είπα… Ανατρίχιασα.
Αν ζούσε ο Αλέξανδρος Παναγούλης τι πιστεύετε ότι θα έλεγε για την εικόνα της Ελλάδας,
όπως έχει διαμορφωθεί σήμερα, ότι βιώνουμε μια δεύτερη δικτατορία ίσως;
Εγώ πιστεύω ότι αν ζούσε ο Παναγούλης και κάποιοι σαν αυτόν, όπως ο Σάκης Καράγιωργας, ο οποίος ήταν καθηγητής μου, η Ελλάδα δεν θα ήταν όπως είναι σήμερα. Ο Αλέξανδρος Παναγούλης εκπροσωπούσε το πνεύμα ενός λαού αποφασισμένου όχι μόνο να μη λιποταχτεί, αλλά και να νικήσει.
Έχετε κοινά σημεία με αυτήν τη σημαντική προσωπικότητα της Ελλάδας;
Αυτό που ξέρω είναι ότι δεν αντέχω τον σωματικό πόνο και δεν ξέρω αν θα άντεχα να μη μαρτυρήσω τους συντρόφους μου. Ωστόσο, είμαι ένα άτομο που πιστεύω πως ο άνθρωπος δεν γεννήθηκε για να ζει στα πούπουλα. Ακόμη κι αν δεν υπάρχουν δυσκολίες στη ζωή μου τις δημιουργώ εγώ και, γενικά, αντιπαθώ τα εύκολα. Παρά ταύτα, είμαι σκληραγωγημένη.
Εκτός από το θέατρο έχετε αφήσει το στίγμα σας στον κινηματογράφο. Συμμετείχατε σε περισσότερες από 17 ελληνικές ταινίες και χαρακτηριστική είναι η παρουσία σας δίπλα στον Κώστα Βουτσά. Τι έχετε να θυμάστε από τις συμμετοχές σας αυτές;
Σε κάθε ταινία έχω και διαφορετικά πράγματα. Υπήρχαν και ωραία πράγματα και κάποια που δεν μου άρεσαν. Φυσικά, όταν έπαιζα με τον Βουτσά είχα τα καλύτερα να θυμάμαι, γιατί ο ίδιος έχει αυτή την ενέργεια, αυτό το χιούμορ, αλλά εγώ θυμάμαι ότι θαύμαζα το πόσο αβίαστα έβγαιναν τα δραματικά σημεία του έργου από εκείνον. Οταν είχε κάποιες στιγμές που μέσα από το γέλιο έπρεπε να βγάλει ευαισθησία, ήταν εκπληκτικός. Μια τραυματική εμπειρία ήταν ότι είχα καεί στην ταινία «Η Σκλάβα». Επειδή είχαμε γυρίσει τη μισή ταινία, φορούσα ένα μαντήλι για να καλύψω το καμένο μέρος του προσώπου μου και με τραβούσαν μόνο από το ένα προφίλ.
Έχετε πει πως η τηλεόραση δεν σας λείπει. Γιατί αυτό;
Καθόλου. Γιατί στην αρχή της η τηλεόραση ήταν εντελώς διαφορετική. Δουλεύαμε κάτω από άγριες συνθήκες και πολλές φορές το αποτέλεσμα ήταν πάρα πολύ καλό, τώρα είναι ελάχιστα αυτά που είναι πολύ καλά. Υπάρχει προχειρότητα και το κυνήγι του χρόνου. Τότε υπήρχε πρώτα το πόσο καλό θα είναι αυτό που θα κάνεις, το μεράκι και η αγάπη για να κάνεις κάτι αξιόλογο. Τώρα πολλές τηλεοπτικές δουλειές δεν βλέπονται.
Πώς αντιλαμβάνεστε το πολιτικό σκηνικό, όπως αυτό έχει διαμορφωθεί από το 2009 μέχρι και σήμερα;
Είναι αποκαρδιωτικό όλο αυτό που συμβαίνει. Είμαι κι εγώ απογοητευμένη. Δεν υπάρχει άνθρωπος που δεν βλέπει και δεν αισθάνεται αυτά που γίνονται γύρω του. Είμαστε όλοι υπεύθυνοι, όμως. Εμείς έχουμε βάλει το χεράκι μας, δεν γίνονται ερήμην μας όλα αυτά. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να μην παραιτηθούμε, να ορθώσουμε το ανάστημά μας. Το κεφάλι ψηλά, λοιπόν...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου