Στο τραπέζι φόροι και ΦΠΑ

αναδημοσίευση συνέντευξης
από την εφημερίδα: ΕΘΝΟΣ

Λίγες ημέρες πριν από την κατάθεση του προσχεδίου του προϋπολογισμού, και εν μέσω «πολέμου» για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου ανοίγει τα χαρτιά του. Για το Μνημόνιο, τα νέα «βήματα», την αναπτυξιακή προοπτική, τους…
….νέους φόρους, τις αποκρατικοποιήσεις, την αύξηση των αντικειμενικών αξιών και την απόσυρση των αυτοκινήτων. Ο υπουργός Οικονομικών εκφράζει την αισιοδοξία του, αλλά... προειδοποιεί ότι «δεν θα υπάρχει καλό 2013», αν δεν πάει καλύτερα η Οικονομία τα προηγούμενα έτη.

- Κύριε υπουργέ, η υστέρηση εσόδων, κάτι που δεν αποκρύψατε, τελικά οδηγεί σε νέο πακέτο μέτρων εντός του 2010; Και το 2011;
Κατ’ αρχάς τα έσοδα σε σχέση με πέρυσι έχουν αυξηθεί. Η υστέρηση των εσόδων τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο αντισταθμίζεται και με το παραπάνω στο αποτέλεσμα του κρατικού προϋπολογισμού από την καλύτερη πορεία των δαπανών. Δεν τίθεται θέμα επιπλέον μέτρων μέσα στο 2010. Εχουμε ακόμη τέσσερις μήνες για να κλείσει η χρονιά και τα έσοδα μπορούν να αυξηθούν ικανοποιητικά. Για το 2011 υπάρχει ένα γνωστό πακέτο μέτρων που έχει ανακοινωθεί από τον Μάιο και περιλαμβάνεται στο Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής. Το δημοσιονομικό πρόγραμμα του 2011 είναι επίσης φιλόδοξο, αλλά περιλαμβάνει πολύ πιο ήπια μέτρα.

- Ναι αλλά πώς θα κλείσετε τον προϋπολογισμό χωρίς επιπλέον μέτρα όταν κάθε μήνα τα έσοδα φεύγουν όλο και πιο μακριά από τον στόχο;
Εχουμε ακόμη τέσσερις μήνες απόδοσης και έξι μήνες είσπραξης εσόδων και ειδικά ΦΠΑ με τον αυξημένο συντελεστή που ισχύει από τον Ιούλιο και ήδη τον Αύγουστο έδωσε 11% αυξημένα έσοδα. Ολος ο μηχανισμός έχει μπει σε εγρήγορση για να συγκεντρωθούν χαμένα ή νέα έσοδα.

- Το προσχέδιο του προϋπολογισμού: Μία καλή και μία... κακή είδηση...
Η δημοσιονομική προσαρμογή θα πρέπει να συνεχιστεί με τον ίδιο δυναμισμό και το 2011 - έτος για το οποίο υπάρχουν μεγάλες υποχρεώσεις αποπληρωμής τόκων, που δυσκολεύουν την προσπάθειά μας. Ομως το 2011 θα αρχίσουμε να βλέπουμε πιο καθαρά τα θετικά αποτελέσματα από τις διαρθρωτικές πολιτικές που ήδη εφαρμόζονται. Περιμένουμε καλύτερες προοπτικές ανάπτυξης, χαμηλότερο πληθωρισμό, σημαντικές βελτιώσεις στη λειτουργία του κράτους και στις υπηρεσίες προς τον πολίτη. Αρα το «κακό» νέο είναι ότι έχουμε πολλή και δύσκολη δουλειά στο πεδίο των δημοσίων οικονομικών, το καλό είναι είναι ότι θα την κάνουμε μέσα σε ένα οικονομικό περιβάλλον, ελπίζουμε καλύτερο από πέρυσι.

- Αποφασίσατε την αύξηση του ΦΠΑ από το 11% στο 23% και για ποια προϊόντα;
Σε αυτή τη φάση έχουμε απορρίψει τη μαζική μετάταξη προϊόντων από τον συντελεστή ΦΠΑ του 11% στο 23%. Η απόρριψη όμως αυτού του μέτρου σημαίνει ότι θα πρέπει κάποιο άλλο μέτρο να συμπληρώσει το «δημοσιονομικό κενό» που αφήνει. Σε αυτή την κατεύθυνση αξιολογούμε σενάρια όπως η μικρή αύξηση του χαμηλού συντελεστή ΦΠΑ, η αύξηση κάποιων ειδικών φόρων με μικρή επιβάρυνση στον καθημερινό οικογενειακό προϋπολογισμό, η εξίσωση του φόρου πετρελαίου με ταυτόχρονη εξασφάλιση χορήγησης επιδόματος θέρμανσης, ή κάποια περαιτέρω συγκράτηση δαπανών. Οι αποφάσεις μας θα αποτυπωθούν κοστολογημένες στο προσχέδιο του Προϋπολογισμού 2011 που θα κατατεθεί 4 Οκτωβρίου.

- Είχατε δηλώσει ότι εάν επρόκειτο να λάβετε νέα μέτρα θα σκεφτόσασταν την παραίτηση από τη θέση του υπουργού Οικονομικών. Τι απαντάτε σήμερα;
Δεν έχει χρειαστεί να ανακοινώσω νέα επώδυνα μέτρα, αλλά αντίθετα βρισκόμαστε σε μια διαδικασία εύρεσης εναλλακτικών επιλογών, για να έχουμε το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα με πιο ήπια μέτρα για την πλειοψηφία των πολιτών.

- Εχετε μιλήσει για αύξηση των αντικειμενικών από το τέλος του χρόνου; Θα γίνει, ποιες ζώνες αφορά και ποιος γενικά ο προγραμματισμός σας;
Η αύξηση των αντικειμενικών αξιών θα γίνει πράγματι και θα ανακοινωθεί στο τέλος του έτους, για να ισχύσουν από 1η Ιανουαρίου. Θυμίζω ότι οι αντικειμενικές αξίες στην Ελλάδα δεν έχουν αλλάξει τα τελευταία 3-4 χρόνια. Στόχος είναι η προσέγγιση των αγοραίων τιμών, πράγμα που σημαίνει αυξήσεις τιμών σε αρκετές περιοχές και ζώνες και πιθανόν μειώσεις σε κάποιες άλλες.

- Η αντιπολίτευση σας κατηγορεί ότι έχει «παγώσει» η οικοδομή (π.χ. με το 23% ΦΠΑ) με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Εχετε κατά νου, σχέδιο για ελάφρυνση της φορολογίας ή κάποια άλλη ρύθμιση;
Κατ’ αρχάς, ο ΦΠΑ στην οικοδομή επιβλήθηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση -τη σημερινή αντιπολίτευση- γνωρίζοντας ότι, όταν επιβάλλεται ΦΠΑ σε ένα κλάδο, είναι σχεδόν αδύνατο να καταργηθεί βάσει της κοινοτικής νομοθεσίας. Από την άλλη μεριά, στην Ελλάδα, όποτε είχαμε πρόβλημα επιβράδυνσης ή όποτε θέλαμε να γίνουμε περισσότερο αρεστοί σε συγκεκριμένες ομάδες πολιτών, δίναμε κίνητρα για την οικοδομή. Η αγορά αυτή πρέπει να ισορροπήσει με βάση τα νέα δεδομένα, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η αγορά και κατοχή ακινήτων μικρομεσαίας αξίας έχει δεχτεί σημαντικές ελαφρύνσεις από τον νέο φορολογικό νόμο.

- Κύριε υπουργέ, επανεξετάζετε το θέμα της απόσυρσης αυτοκινήτων; Και αν ναι, υπό ποιους όρους;
Η πρόταση για επαναφορά του μέτρου της απόσυρσης υπάρχει από παράγοντες του συγκεκριμένου κλάδου. Ωστόσο, δεν υπάρχει καμία απόφαση και φυσικά καμία απόφαση δεν πρόκειται να παρθεί, αν δεν συνεκτιμηθεί η δημοσιονομική επίπτωση και η θέση των συναρμόδιων υπουργείων.


- Είχατε ο ίδιος δεσμευτεί από τον περασμένο Μάρτιο για πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων που θα έφερναν στα ταμεία εντός του 2010 περίπου 2,5 δισ. - το κατεβάσατε σε ένα δισ. τον Μάιο και έκτοτε... Τι προτίθεστε να κάνετε;
Για το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων και αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας υπάρχουν συγκεκριμένοι οικονομικοί στόχοι και χρονοδιάγραμμα. Ηδη, τα συναρμόδια υπουργεία ετοιμάζουν και καταθέτουν τις προθέσεις και τις εισηγήσεις τους για τους φορείς που είναι υπό την εποπτεία τους και έχουν ενταχθεί στο πλαίσιο αποκρατικοποιήσεων που έχουμε ανακοινώσει. Το πρόγραμμα θα ξεκινήσει με τις πιο ώριμες δράσεις και σε κάθε περίπτωση θα συνεκτιμηθούν και οι συνθήκες στις αγορές, ώστε να εξασφαλίσουμε τη μέγιστη οικονομική απόδοση, μαζί με το δημόσιο συμφέρον.

- Ειδικά με τις ΔΕΚΟ; Ποιες αφορά το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων;
Υπάρχει και θα ψηφιστεί σύντομα το σχέδιο αναδιάρθρωσης του ΟΣΕ. Προφανώς, είναι η πιο επείγουσα περίπτωση με δεδομένο ότι παράγει περίπου 1 δισ. ευρώ έλλειμμα τον χρόνο και έχει συσσωρευμένο περίπου 10 δισ. χρέος με καταπτώσεις εγγυήσεων κάθε χρόνο πολλών εκατοντάδων εκατομμυρίων. Το σχέδιο για την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας αναμένεται στο τέλος του έτους. Ανακοινώσαμε το νέο πλαίσιο για την αγορά τυχερών παιχνιδιών που σημαίνει και αναδιάρθρωση στον συγκεκριμένο κλάδο. Ολα έχουν μπει σε σειρά.

- Θα προχωρήσετε στην κατάργηση της μονιμότητας;
Δεν έχει τεθεί τέτοιο θέμα.

- Η περαίωση λέγεται ότι γίνεται για να μπουν λεφτά στα ταμεία εδώ και τώρα. Ενα ακόμη άδικο μέτρο για τους μη έχοντες και τους καθόλα εντάξει φορολογούμενους;
Οι μη έχοντες όχι απλώς δεν αδικούνται, αλλά μάλλον ευνοούνται από κάθε κίνηση που επιχειρεί να βάλει μία τάξη στον φορολογικό μηχανισμό, ώστε να γίνει πιο δίκαιος, πιο αποτελεσματικός και πιο στοχευμένος εκεί που πραγματικά υπάρχει μεγάλη φορολογητέα ύλη. Η ρύθμιση φορολογικών υποθέσεων του παρελθόντος δεν είναι υποχρεωτική και ταυτόχρονα δεν δίνει συγχωροχάρτι. Είναι μια διευθέτηση μεταξύ κράτους και φορολογούμενων που απελευθερώνει πόρους και βάζει μια ξεκάθαρη διαχωριστική γραμμή με το παρελθόν. Και το κυριότερο, δεν έρχεται μόνη, αλλά εντάσσεται σε ένα εντελώς νέο πλαίσιο που θα ισχύει από 1ης Ιανουαρίου 2011, με πολλές καινοτομίες και πιο αυστηρές διαδικασίες, ώστε να μην είναι δυνατή η συσσώρευση τόσων ανέλεγκτων υποθέσεων και τόσων ληξιπρόθεσμων οφειλών. Οπως επίσης, και με αλλαγές στη διαδικασία απονομής δικαιοσύνης, ώστε να μη χρειάζονται 7-10 χρόνια, για να τελεσιδικήσει μια φορολογική υπόθεση.

- Ο πληθωρισμός υπάρχει τρόπος να αντιμετωπιστεί, όταν οι φόροι... προπορεύονται;
Η επίπτωση των φόρων στις τιμές υπήρξε μεγαλύτερη από ό,τι θα έπρεπε, γιατί ακριβώς υπάρχει πρόβλημα στη δομή της ελληνικής αγοράς σε πολλούς τομείς. Η μάχη ενάντια στις ολιγοπωλιακές και μονοπωλιακές δομές και καταστάσεις είναι διαρκής και αυτό θα αποτυπωθεί, θεωρώ, σύντομα και σε σημαντική συγκράτηση ακόμη και μείωση των τιμών.

- Η συγχώνευση τραπεζών αφορά και στο σενάριο με ξένες τράπεζες, όπως λέγεται ότι προτείνουν οικονομικοί αναλυτές;
Η στρατηγική που θα ακολουθήσει κάθε τράπεζα, για να διασφαλίσει και να ενισχύσει τον ρόλο της και τη θέση της στην αγορά είναι δική της ευθύνη. Οι διεθνείς στρατηγικές συμμαχίες, ακόμη και οι συγχωνεύσεις, είναι μέσα στις επιλογές τους. Ομως, είμαι βέβαιος ότι κάθε κίνησή τους θα είναι πολύ καλά μελετημένη και είναι προφανές ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να πάρει θέση στις αποφάσεις των ιδιωτικών τραπεζών.

- Είχατε μιλήσει για ισχυρό δημόσιο πυλώνα. Συγκεκριμένα;
Η συμμετοχή του Δημοσίου στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα είναι ήδη σημαντική. Αυτή η συμμετοχή μπορεί και πρέπει να αποκτήσει μια δομή, στόχους και νέες κατευθύνσεις, ώστε να συνεισφέρει στην αναδιάρθρωση του χρηματοπιστωτικού τομέα και στην ανάπτυξη της οικονομίας. Σε αυτή την κατεύθυνση θα είναι οι αποφάσεις για τον δημόσιο πυλώνα και εξετάζουμε όλες τις επιλογές μας.

- Θα γίνει η Εξεταστική για την Οικονομία; Και η κλήτευση του πρώην πρωθυπουργού; Προς τη σωστή κατεύθυνση ή για τις εντυπώσεις;
Προφανώς, δεν σχολιάζω τις αποφάσεις που λαμβάνονται στο πλαίσιο μιας κοινοβουλευτικής διαδικασίας, αλλά ως αρχή θεωρώ ότι δεν πρέπει να υπάρχουν εξαιρέσεις ως προς το ποιοι πρέπει να λογοδοτούν στο Κοινοβούλιο.

- Το τελευταίο διάστημα συζητείται το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών τον Νοέμβρη - το θέτουν και από τη ΝΔ.
Δεν έχουν βάση αυτές οι συζητήσεις.

- Ο κ. Λουκάς Παπαδήμος ανέλαβε σύμβουλος του πρωθυπουργού σε θέματα αρμοδιότητάς σας. Εχετε επικοινωνήσει για το πώς θα συνεργαστείτε για τον ίδιο στόχο;
Με τον κ. Παπαδήμο έχω όλους αυτούς τους μήνες τακτική επικοινωνία και συνεργασία και λόγω του προηγούμενου ρόλου του ως αντιπροέδρου της ΕΚΤ και βεβαίως τώρα που έχει ένα νέο σημαντικό ρόλο. Η εμπειρία του είναι πολύτιμη για τη χώρα και η ανταλλαγή απόψεων είναι συνεχής, τόσο σε ό,τι αφορά στην πορεία και την υλοποίηση του Προγράμματος της Ελλάδας όσο και σε θέματα που αφορούν στη διεθνή οικονομική κατάσταση και στις διεθνείς αγορές.

- Το νέο φορολογικό πλαίσιο επιβαρύνει περαιτέρω τους μικρομεσαίους;
Το νέο φορολογικό πλαίσιο που ψηφίστηκε τον Απρίλιο είναι σαφώς πιο ευνοϊκό για τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα. Οι νομοθετικές παρεμβάσεις που προωθούνται αυτές τις εβδομάδες αποσκοπούν σχεδόν αποκλειστικά στην αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, στη βελτίωση του μηχανισμού και της εισπραξιμότητας των φόρων, στην επιτάχυνση των διαδικασιών που σχετίζονται με τον έλεγχο, τη βεβαίωση, την εκκαθάριση φορολογικών οφειλών - συμπεριλαμβανομένης και της δικαστικής προσφυγής. Αρα οι μόνοι που έχουν να επιβαρυνθούν είναι οι φοροφυγάδες και οι ασυνεπείς.

- Η έρευνα σε τραπεζικούς λογαριασμούς του εξωτερικού αλλά και εδώ έχει επιφέρει αποτελέσματα; Ποια; Ειλικρινά, πώς θα αντιμετωπίσετε τη φοροδιαφυγή;
Δεν είναι μόνο έρευνα σε τραπεζικούς λογαριασμούς του εξωτερικού, αλλά συστηματική αξιοποίηση τραπεζικών δεδομένων από άλλες χώρες στο πλαίσιο διεθνών συμβάσεων ανταλλαγής τραπεζικής και φορολογικής πληροφορίας. Για πρώτη φορά η χώρα μας αξιοποιεί αυτά τα δεδομένα σε γενικευμένη βάση. Ομως αυτό είναι μία μόνο πτυχή μιας συνολικής προσπάθειας ενάντια στη φοροδιαφυγή. Η αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής -όπως θεωρώ ότι αποδεικνύουμε σχεδόν καθημερινά- δεν είναι αποτέλεσμα μίας ή δύο κινήσεων. Είναι μια συντονισμένη προσπάθεια σε πολλά επίπεδα. Από το κίνημα των αποδείξεων έως τη δέσμευση των σκαφών αναψυχής μέχρι να μάθουμε ποιοι τα έχουν και από πού βρήκαν τα λεφτά που έχουν. Από τους επιτόπου ελέγχους του ΣΔΟΕ και τα πρόστιμα ως την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου για τη δικαστική επίλυση φορολογικών διαφορών.

Από τους προσωρινούς ελέγχους -από ελεγκτές με ονοματεπώνυμο και όχι γενικώς από κάποια ΔΟΥ- ως το κυνήγι για την πάταξη της λαθρεμπορίας και του μαύρου χρήματος. Από τα τεκμήρια για τον προσδιορισμό του ελαχίστου εισοδήματος ως τη φορολόγηση και έλεγχο ενδοομιλικών και τριγωνικών συναλλαγών. Ολα αυτά είναι μέτωπα ανοικτά και γίνεται μια δουλειά που προχωράει ικανοποιητικά και φέρνει αποτελέσματα. Ο παραδειγματισμός, είτε μιλάμε για φυλακή είτε μιλάμε για κλείσιμο καταστήματος, κατασχέσεις κ.λπ. είναι ένα αποτελεσματικό μέσο. Ομως, χρειάζεται κυρίως συμμόρφωση που θα έρθει ως αλλαγή νοοτροπίας απέναντι σε ένα κράτος που δείχνει ότι αξίζει την εμπιστοσύνη των πολιτών.

- Πότε θα βγείτε με... άνεση στις αγορές για δανεισμό;
Οι αγορές παρακολουθούν στενά την πρόοδο της Ελλάδας. Την άνετη έξοδό μας στις αγορές μπορεί να εξασφαλίσει μόνο η εκπλήρωση των στόχων μας και η τάξη που θα φανεί ότι μπαίνει στα οικονομικά μας, ώστε να μη βρεθούμε ξανά στο ίδιο σημείο. Εχουμε ακόμη δρόμο, αλλά πιστεύω ότι το 2011 οι συνθήκες θα το επιτρέψουν.

- Στην κυβέρνηση αναζητείτε τρόπους για την προσέλκυση επενδύσεων. Αισιοδοξείτε και με ποιο χρονοδιάγραμμα;
Υπάρχει ενδιαφέρον από πολλές χώρες για επενδύσεις στην Ελλάδα. Βασικό εμπόδιο -πέρα από την κρίση εμπιστοσύνης- ήταν και παραμένει η γραφειοκρατία και οι δαιδαλώδεις διαδικασίες αδειοδότησης. Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, με τη βελτίωση της δημοσιονομικής κατάστασης, σε συνδυασμό με ένα πιο ευνοϊκό και φιλικό επενδυτικό περιβάλλον που διαμορφώνουμε θεωρούμε πως θα έχει θεαματική θετική επίπτωση στις επενδύσεις και στην ανάπτυξη μέσα στην επόμενη διετία.

Καταλυτική η τριετία 2010 - 2012
- Οι πολίτες θέλουν να ξέρουν. Φορολογούνται, δίνουν, αλλά δεν έχουν εικόνα για το μετά. Σκληρή λιτότητα και μετά το 2013; Ισχύουν τα περί επέκτασης του δανεισμού και μετά το '13;
Ας κάνουμε ένα βήμα τη φορά. Δεν θα υπάρχει καλό 2013, αν δεν πάει καλά το 2010, το 2011 και το 2012. Αν δεν μαζέψουμε το σπίτι μας, αν δεν εξασφαλίσουμε μια βιώσιμη πορεία στα οικονομικά μας, δεν θα κερδίσουμε την εμπιστοσύνη των επενδυτών και δεν θα συζητάμε τον χρόνο λήξης, αλλά πάλι για το αν θα έχουμε δυνατότητα δανεισμού. Γι' αυτό, για εμάς, το μόνο που έχει σημασία αυτή τη στιγμή είναι η εφαρμογή και η επιτυχία του οικονομικού προγράμματος της χώρας.

- Λέτε όχι στην αναδιάρθρωση - με ποιο σκεπτικό;
Η αναδιάρθρωση ήταν μια επιλογή που απορρίψαμε πριν από μήνες, επιλέγοντας να παλέψουμε για την αξιοπιστία μας, για την απρόσκοπτη δανειοδότηση της οικονομίας μας και πάνω από όλα για τον χρόνο που μας χρειάζεται για να μπουν σε τάξη τα οικονομικά μας. Αυτά εξασφαλίσαμε με τον μηχανισμό στήριξης. Ειδικά μετά τον μηχανισμό και μετά από τόση προσπάθεια που καταβάλλει η Ελλάδα και οι Ελληνες, μια στάση πληρωμών και επαναδιαπραγμάτευση του χρέους θα ήταν ένα τεράστιο πλήγμα για την αξιοπιστία μας, θα μας γύριζε πίσω με πολύ άσχημες επιπτώσεις για την οικονομία και κυρίως τους ασθενέστερους.