Συνέντευξη στη ΦΩΤΕΙΝΗ ΠΑΠΑΔΑΚΗ
Φωτογραφίες ΚΩΣΤΑΣ ΓΟΝΙΔΗΣ
«Έγινα ηθοποιός για να μπορώ να ονειρεύομαι» λέει και τονίζει πως «είμαι ένας καλλιτέχνης μαχόμενος που δεν παραδίδεται ποτέ»...
Ο Δημήτρης Πιατάς, ο άνθρωπος με το πλατύ χαμόγελο και τη βαθειά φωνή έχει καταφέρει όχι μόνο να ονειρεύεται μέσα από το θέατρο, αλλά να συμπαρασύρει τους Έλληνες στο όνειρό του.
Ο δημοφιλής και πολύ ταλαντούχος ηθοποιός μας υποδέχτηκε στο θέατρο Ακάδημος, όπου φέτος ανεβάζει ξανά μετά από 15 χρόνια το «La Nonna», ένα έργο που έχει περίοπτη θέση στην καρδιά του. Ξεκινώντας από το σήμερα, ο Δημήτρης Πιατάς μας μίλησε για το ρόλο που υποδύεται, την αχόρταγη γιαγιά Nonna, το θέατρο, τον κινηματογράφο, την τηλεόραση, για την οποία είπε πως «δεν έχει να πει κάτι για το γίγνεσθαι» και για τους πολιτικούς, λέγοντας πως είναι τόσο αχώνευτοι, που ούτε η ίδια η Nonna δεν θα τους έτρωγε!
Φέτος το ελληνικό κοινό σας βρίσκει στο θέατρο Ακάδημος, του οποίου την καλλιτεχνική ευθύνη αναλάβατε μετά τον αιφνίδιο θάνατο του κ. Τσιβιλίκα. Η «σατανική» γιαγιά επιστρέφει δεκαπέντε χρόνια μετά την επιτυχία της τον Ιανουάριο του 1998. Με ποια κριτήρια επιλέξατε να ανεβάσετε ξανά το La Nonna;
Το πιο σημαντικό είναι ότι είναι τρομερά επίκαιρο. Θεωρώ ότι πρέπει να αναζητάς ένα έργο που να έχει να πει κάτι στο σημερινό θεατή-Έλληνα. Όταν θέλεις σκέτη κωμωδία το πράγμα γίνεται αρκετά πιο σύνθετο και αρκετά πιο δύσκολο, γιατί αν δεν κάνεις επιθεώρηση που σαρκάζεις και σατιρίζεις τα γεγονότα που συμβαίνουν και θέλεις να ανεβάσεις ένα έργο, μια κωμωδία εποχής είναι αρκετά δύσκολο να βρεις κάτι που μπορεί να κουμπώνει σε σχέση με αυτά που συμβαίνουν. Πιστεύω ότι ο Roberto Cossa αν και έχει γράψει το έργο για την Αργεντινή και το Μπουένος Άιρες λες και ξέρει ότι η Ελλάδα είναι ακριβώς έτσι και αυτή ήταν η κυριότερη αιτία για να ανέβει το έργο στο σήμερα.
Μπορεί στο έργο να παρουσιάζεται μια αργεντίνικη οικογένεια, όπως είπατε, ωστόσο σε κάθε ξεχωριστό πρόσωπο του έργου «καθρεφτίζεται» ο Έλληνας πολίτης, αφού τα ίδια προβλήματα αντιμετωπίζουν και οι μεν και οι δε: Οικονομική κρίση, πολιτικές δυνάμεις που «καταδυναστεύουν» τη ζωή και την ψυχή των ανθρώπων, σωστά;
Ναι ακριβώς. Από τη μία θεωρώ ότι θα ήταν πολύ φτηνό να κάνω ένα έργο που να αναφέρεται θεατρικά στον ξεπεσμό μιας ολόκληρης τάξης ανθρώπων και οικογενειών οικονομικά. Από την άλλη, πιστεύω ότι από το έργο, χωρίς να κάνω καμιά τέτοια αναφορά και μόνο που το παίζω, παίρνει τα δικά του μηνύματα ο θεατής και το εισπράττω κάθε βράδυ μετά την παράσταση που έρχονται και με ρωτάνε αν η Nonna είναι η τρόικα. Ε λοιπόν αυτό μου αρέσει πάρα πολύ!
Δίνουν δηλαδή πρόσωπο στη Nonna…
Ναι και αν θέλετε είναι ευτυχία του οποιουδήποτε καλλιτέχνη που μπορεί και κάνει μαχόμενο θέατρο να μην είναι μόνο δυο ώρες ευχάριστες, αλλά να υπάρχει και ένα μήνυμα από κάτω. Ξέρετε εμένα δεν με ενδιαφέρει ο θεατής που είναι ψαγμένος ή διανοούμενος, αλλά ο απλός θεατής, ο οποίος βρέθηκε στον Ακάδημο να δει την παράσταση αυτή.
Στην Ελλάδα ακούγεται συχνά η φράση ότι «θα γίνει Αργεντινή». Πώς καταφέρνετε αυτή τη φράση να την εντάξετε στο έργο;
Παρόλο που υπάρχει η σκέψη και η πρόθεση να λάβει ένα τέτοιο μήνυμα ο θεατής, ωστόσο στο έργο η Ελλάδα δεν ονοματίζεται πουθενά και δεν υπάρχει. Υπάρχει αντίστοιχα έντονα το στοιχείο της Αργεντινής, γιατί στην παράσταση παρουσιάζεται το τάνγκο και ο Ηρακλής ο Βαβάτσικας, ο οποίος έχει ζωντανή παρουσία στη σκηνή με το μπαντονεόν, που είναι το κατεξοχήν μουσικό όργανο της Αργεντινής. Έτσι, ως σκηνοθέτης αυτομάτως δεν αφήνω περιθώριο σε κανέναν θεατή να μην καταλάβει ότι εδώ είναι Αργεντινή, πέραν του ότι τα ονόματα κρατήθηκαν , πέραν του ότι κρατήσαμε στη μετάφραση εκφράσεις ισπανόφωνες και ιταλικές που λέει η Nonna, γιατί είναι ιταλική οικογένεια μεταναστών, άρα κρατάει το ηχόχρωμα της πατρίδας της. Οι ήρωες στο έργο βρίζουν ισπανικά, δηλαδή θέλω να πω ότι είναι ένα κατεξοχήν έργο Λατινικής Αμερικής, δεν το άφησα ποτέ στο θεατή να μην το δεχτεί ότι είναι έτσι. Ο θεατής όμως καταλαβαίνει ότι είναι Ελλάδα!
Η Nonna τι μορφές μπορεί να πάρει στην ελληνική κοινωνία ;
Μου αρέσει αυτό που είπε ο θεατής ότι είναι η τρόικα. Δεν το είχα φανταστεί έτσι γιατί η Nonna στην πρώτη της μορφή είναι μια καλοκάγαθη εκατόχρονη γιαγιά, η οποία τρώει πολύ. Πάσχει από βουλιμική άνοια. Ξεχνάει ότι έχει φάει και κάθε φορά που υπάρχει τραπέζι και κόσμος διεκδικεί το αυτονόητο, να φάει. Αυτό είναι χαριτωμένο βέβαια, με την προϋπόθεση ότι έχεις τροφή. Γιατί όταν σου τελειώνει η τροφή τι κάνεις; Τότε αρχίζει το δράμα. Η Nonna σε πρώτη φάση είναι αυτό και από εκεί και πέρα έχει όλες τις μεταφράσεις που μπορεί να δώσει ο θεατής ο απλός ή αυτό που ο κριτικός αναζητάει, καθώς ψάχνει να βρει την αιτία που γράφτηκε το έργο, γιατί δεν είναι η σκιαγράφηση μιας γιαγιάς, αυτό δεν αφορά κανέναν, αλλά αφορά με την έννοια της κουλτούρας της Λατινικής Αμερικής που τα πρόσωπα γίνονται και εξωτικά. Είναι τα «τροφεία της εξουσίας», είπε συγκεκριμένα ένας κριτικός, είναι το σύστημα και μην ξεχνάμε ότι η γιαγιά είναι η μήτρα, από εκείνη γεννήθηκαν όλοι και για να επιβιώσει αυτή δεν διστάζει να φάει τα μέλη της και την οικογένειά της. Πράγμα πάρα πολύ σκληρό.
Εκτός από το La Nonna, πρωταγωνιστείτε και στο έργο «Μάκης», στο οποίο ένας παππούς συνομιλεί με ένα ψάρι. Συζητάει μαζί του για τη ζωή, το σεξ, το τέλος των οικογενειακών και ερωτικών σχέσεων. Πώς αντιλαμβάνεστε αυτή τη διαδικασία συνομιλίας με ένα ζώο, που στην πραγματικότητα δεν έχει λαλιά;
Ο Κατσικονούρης έγραψε ένα μονόλογο επάνω μου. Δηλαδή, ο Βασίλης μου είπε ότι ονειρεύτηκε ένα έργο που θα ήθελε να το παίξω εγώ. Για εμένα είναι μεγάλη τιμή να είμαι ερέθισμα ενός συγγραφέα. Ήμουν σε έναν δεύτερο συγγραφέα, στον Σάκη Σερέφα, όταν έκανα το σεμινάριο βλακείας, ένας μονόλογος που παίχτηκε στο φεστιβάλ Αθηνών και έκανε και μια ενδιαφέρουσα καριέρα. Για να απαντήσω στην ερώτησή σας «ο Μάκης» είναι μια προσπάθεια να μπορέσει ένας άνθρωπος που είναι στο τέλος της ζωής του να επικοινωνήσει και ο μόνος τρόπος που μπορεί να μιλήσει είναι το ψάρι γιατί τα ψάρια για τη λογική τη δική μας δεν μιλάνε. Όμως, το ψάρι του Κατσικονούρη μιλάει.
Και έχει αυτό που δεν έχει ο παππούς, ταυτότητα και όνομα έτσι;
Έτσι ακριβώς. Γιατί στο έργο ονομάζεται παππούς, αλλά δεν δίνουμε περισσότερα στοιχεία του, ενώ το ψάρι έχει όνομα, λέγεται Μάκης.
Ο παππούς λοιπόν έχει χάσει την ταυτότητά του. Πιστεύετε ότι τείνουμε οι Έλληνες να χάσουμε τη δική μας ταυτότητα ;
Ίσως τείνουμε ναι. Το θέατρο όμως δεν είναι ελληνικό, είναι παγκόσμιο και έχει για γειτονιές του όλο τον κόσμο.
Λέτε λοιπόν για το θέατρο και τη σημασία του. Η πρώτη σας θεατρική εμφάνιση ήταν με το θίασο Φέρτη Καλογεροπούλου στο έργο «ο άνθρωπος, το κτήνος και η αρετή» του Πιραντέλο. Πόσο σημαντική υπήρξε για την μετέπειτα πορεία σας η εμφάνιση αυτή, τι έχετε να θυμάστε;
Πιο πριν όμως ήταν η παιδεία μου. Ήμουν στο Εθνικό θέατρο όπου σπούδασα και είχα εξαιρετικούς δασκάλους που με βοήθησαν πάρα πολύ. Έχω ευτυχίσει καλλιτεχνικά γιατί στην αρχή της καριέρας μου βρέθηκα στον θίασο αυτό, που ήταν μαγικός θίασος και είχε εξαιρετικές προσωπικότητες. Τότε πρωτογνώρισα την καλή πλευρά του θεάτρου. Μετά δούλεψα με τον Σπύρο Ευαγγελάτο. Το Αμφιθέατρο ήταν μια καινούρια θεατρική ομάδα που στηνόταν τότε και ήταν ένα φυτώριο πολύ σημαντικών προσωπικοτήτων. Μετά βρέθηκα με μια άλλη ομάδα που έκανε Επιθεώρηση, την ομάδα Ελευθέρου Θεάτρου που γέννησε τον Σταμάτη Φασουλή, την Άννα Παναγιωτοπούλου, τον Λάκη Λαζόπουλο, τον Γιώργο Κιμούλη. Είχα τέτοιες καλλιτεχνικές ευλογίες. Βρέθηκα στις σωστές στιγμές με τους σωστούς ανθρώπους και τώρα μπορώ να κάνω ένα flash back και μια αυτοκριτική. Νομίζω ότι τους χρωστάω όλους πάρα πολλά.
Κάνοντας λοιπόν ένα flash back λέτε ευχαριστώ στους ανθρώπους αυτούς. Αν γυρίσετε πιο πίσω στην παιδική σας ηλικία, τι έχετε να θυμάστε;
Η δικιά μας ζωή ήταν πολύ χαρούμενη. Υπήρχαν αλάνες, η γειτονιά, υπήρχε χώμα, οι συμμορίες μας, φλερτ. Έχω τις καλύτερες αναμνήσεις και νομίζω ότι η παιδικότητά μου διατηρήθηκε μέχρι σήμερα και αυτή η ευεξία που έχω σε προσωπικό επίπεδο, προέρχεται από την καλή παιδική μου ζωή.
Από την καλλιτεχνική σας πορεία ποιες στιγμές ξεχωρίζετε;
Μια είναι σίγουρα η La Nonna που γνώρισε μεγάλη επιτυχία. Έκανα και τον «μικρό ήρωα» που ήταν παιδικό όνειρο. Ωστόσο, πικράθηκα γιατί ανέβηκε από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας και ούτε καν μνημονεύθηκα. Δηλαδή τέτοιο Αλτσχάιμερ!
Γιατί πιστεύετε ότι συνέβη αυτό;
Γιατί η χώρα μου είναι μεμψίμοιρη.
Έχετε αναρωτηθεί μάλιστα αν κάνατε λάθος που γεννηθήκατε στην Ελλάδα, σωστά;
Πιστεύω ότι στο εξωτερικό θα έκανα πολύ ενδιαφέροντα πράγματα στην κωμωδία τουλάχιστον.
Η Ελλάδα τελικά «τρώει» τα παιδιά της; Είναι μια Nonna;
Πάντοτε ήταν, είναι παράδοση αυτό.
Έχετε πει πως «έγινα ηθοποιός για να μπορώ να ονειρεύομαι»…
Ξέρετε τι όμορφο συναίσθημα είναι να ονειρεύεσαι ότι θα κάνεις την παράσταση έτσι και θα είσαι εσύ κάπως έτσι και ξαφνικά να ανάβουν τα φώτα και να το βλέπεις μπροστά σου!
Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίσατε κατά τη διάρκεια αυτού του ταξιδιού προς το όνειρο;
Πάρα πολλές, όπως και σε όλα τα επαγγέλματα οι δυσκολίες είναι πάρα πολλές. Κανένας δεν σου χαρίζει.
Μια ζωή θέατρο λοιπόν, μια ζωή εμπειρίες. Ο κινηματογράφος πώς έρχεται να προστεθεί σε όλα αυτά; Αν δεν κάνω λάθος σκηνοθετείτε την πρώτη σας ταινία Παν-δη-μία. «Όλα λοιπόν ένα» σημαίνει και αναφέρεται στην οικονομική και ηθική χρεοκοπία, καθώς και στα κακώς κείμενα της τηλεόρασης. Πώς έχετε βιώσει εσείς προσωπικά την οικονομική και ηθική κρίση;
Εγώ είμαι ένας καλλιτέχνης μαχόμενος που δεν παραδίδεται ποτέ. Με ενδιαφέρουν όλα τα είδη θεάτρου. Τα ξέρω θέλω να πιστεύω αρκετά καλά. Ο κινηματογράφος είναι ένα λατρεμένο πράγμα. Το θέατρο είναι πιο προσωπικός μου χώρος, ενώ στον κινηματογράφο είμαι φιλοξενούμενος. Έχουμε να παλέψουμε με μια ακριβή παραγωγή και με μια παραγωγή που δεν διαθέτει χρήματα. Απλώς μου αρέσει που είναι με αυτές τις δυσκολίες γιατί μου δίνει τη δυνατότητα και την ελευθερία να μπορώ να κάνω κινηματογραφικά πράγματα που υπό άλλες συνθήκες δεν θα μπορούσα να τις κάνω. Το «Παν-δη-μία» είναι μια ενδιαφέρουσα ταινία, την οποία ονομάζω ψευτοντοκιμαντέρ. Κρατάω αν θέλετε την ατμόσφαιρα ότι είναι αλήθεια αυτά, ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι. Συμβαίνει να ξέρω πολύ καλά τα καμαρίνια και τα παρασκήνια του χώρου, σαρκάζω τον ίδιο τον χώρο και με αφορμή αυτό το τοποθετώ στην κρίση μιας χώρας. Δηλαδή, αντί να πούμε καταστρέφεται μια χώρα, λέμε καταστρέφεται μια οικογένεια, όπως γίνεται στη Nonna. Ο θεατής όμως καταλαβαίνει ότι καταστρέφεται μια χώρα.
Μιλώντας για την οικονομική κρίση, έχετε πει ότι και εσείς αντιμετωπίζετε οικονομικά προβλήματα.
Είχα πει κάτι για το σπίτι μου και τα ΜΜΕ το έκαναν μελό. Όταν το δημοσιοποίησα το δημοσιοποίησα με την απλότητα που το κάνει κάθε άνθρωπος, όχι με την ιδιαιτερότητα ενός επώνυμου ανθρώπου. Το θέμα είναι να μην το εξειδικεύουμε σε έναν άνθρωπο. Ναι σίγουρα έχω οικονομικά προβλήματα όπως όλοι.
Εκτός από το θέατρο και τον κινηματογράφο σας έχουμε δει και στην τηλεόραση όπως στο «ένα δέντρο μια φορά» το 2009, στο «μίλα μου βρώμικα», στο «κόκκινο δωμάτιο» και στο «εκείνος κι εγώ». Έχετε πει ότι δεν σας έλειψε η τηλεόραση…
Ούτε εγώ της έλειψα μην νομίζετε. Όλες αυτές που αναφέρατε είναι guest εμφανίσεις. Δεν χρειαζόταν έναν Πιατά η τηλεόραση για να υπάρξει. Εγώ ίσως την χρειαζόμουν για να αλλάξω αυτοκίνητο, αλλά εκεί τελείωνε η ιστορία. Ωστόσο, δεν υποτιμώ ένα είδος που αυτή τη στιγμή κυριαρχεί.
Πώς κρίνετε το τηλεοπτικό περιβάλλον;
Δεν με αφορά, δεν έχει να πει κάτι για το γίγνεσθαι, καταλαβαίνω το lifestyle της χώρας μου, καταλαβαίνω ότι συντηρεί κόσμο σε μια τέτοια ιστορία, αλλά δεν είμαι εδώ. Αν πληρώνεται ο κόσμος έχει καλώς, αν δεν πληρώνεται να προσέχανε που δουλεύουν τσάμπα για ένα είδος που δεν το αξίζει. Είναι διαφορετικός ο εθελοντισμός νέων ανθρώπων για μια παράσταση και διαφορετικός ο εθελοντισμός σε ένα μέσον που είναι περικυκλωμένο από ότι μπορεί να φανταστεί κανείς σε επίπεδο διαφημιστικών προϊόντων.
Η ανεργία πώς εισχωρεί στο χώρο σας; Έχετε πει ότι έχει αγγίξει το 90% των ηθοποιών
Δεν έχει καταγραφεί ποτέ η ιστορία της ανεργίας του επαγγέλματός μου, αυτά ήταν κάποια λάθη συνδικαλιστών. Πάντοτε ο χώρος μας είχε τεράστια οικονομικά προβλήματα διότι οι θέσεις εργασίας ήταν συγκεκριμένες και η προσφερόμενη εργασία παραπάνω. Με αποτέλεσμα τη χρυσή εποχή που δεν υπήρχε ανεργία στη χώρα μας να υπάρχει ανεργία. Κάνοντας χιούμορ πολλές φορές λέω ότι σήμερα που όλοι είναι άνεργοι δεν τίθεται θέμα ανεργίας πια για το επάγγελμά μου.
Τι ελπίδες μπορούν να έχουν τα νέα παιδιά που ξεκινούν γεμάτα όνειρα να γίνουν ηθοποιοί;
Τα νέα παιδιά κάνουν ομάδες. Κι εγώ μέσα από ομάδες ξεκίνησα. Το Αμφιθέατρο και το Ελεύθερο θέατρο ήταν ομάδες, απλώς ήταν άλλη εποχή. Αυτό που κάνουμε εμείς δεν είναι επάγγελμα, δηλαδή παρεμπιπτόντως πληρωνόμαστε. Το ίδιο πράγμα θα κάναμε και να μην πληρωνόμασταν. Όπως δεν θεωρώ ότι είναι επάγγελμα το να ιερουργείς. Επειδή κάποτε ήμουν και δάσκαλος στην υποκριτική στα νέα παιδιά έλεγα ότι η υποκριτική είναι μια υπέροχη περιπέτεια ζωής.
Πώς κρίνετε το πολιτικό περιβάλλον μέσα σε όλα αυτά;
Η ιστορία της πτώχευσης δεν έχει σχέση μόνο με την οικονομική, αλλά και με την πολιτική μας ζωή. Δεν είμαι καθόλου επιεικής και καθόλου γενναιόδωρος σε ότι αφορά τους πολιτικούς, τους οποίους θεωρώ ότι έχουν όλες τις ευθύνες και φοβάμαι ότι δεν τις αναλαμβάνουν. Θέλουν να είναι εκ του ασφαλούς πολιτικοί. Εγώ αναλαμβάνω τις ευθύνες του θεάτρου Ακάδημος, την καλλιτεχνική του λειτουργία και με την έννοια ότι αν αποτύχω θα φταίω εγώ και θα την χρεωθώ εγώ.
Υπάρχουν περιθώρια οι πολιτικοί να διορθώσουν τα λάθη τους;
Καταρχήν δεν διεκδικώ την τιμωρία, αλλά αν αναλάβεις τις ευθύνες των πράξεών σου μπορείς και να παραιτηθείς. Δεν είναι κακό να παραιτηθείς. Δηλαδή, οι άνθρωποι που πρέπει να τηρούν τους θεσμούς δεν τηρούν τους θεσμούς και αυτό είναι η πτώχευση.
Είπατε ότι οι πολιτικοί φέρουν όλες τις ευθύνες. Η ευθύνη των πολιτών ποια είναι;
Σίγουρα σε έναν πολίτη δεν μπορείς να χρεώσεις το πιθανό λάθος. Δεν αμφισβητώ τη νομιμότητα της παρουσίας των πολιτικών, βεβαίως και βγήκαν νόμιμα, αλλά απλώς δεν θα του ρίξεις του πολίτη όλη την ευθύνη και εν τοιαύτη περιπτώσει εντάξει να τιμωρηθεί αυτός που έκανε λάθος με την ψήφο του, δεν δέχομαι όμως να τιμωρούνται άνθρωποι που δεν έχουν καμία σχέση με αυτό. Δηλαδή, αυτό το θεωρώ απαράδεκτο, δεν το δέχομαι με κανέναν τρόπο.
Αν ζούσε η Nonna σήμερα τι θα έκανε;
Η Nonna θα είχε φάει τα πάντα μόνη της.
Θα έτρωγε και τους πολιτικούς;
Μπα οι πολιτικοί δεν τρώγονται
Μήπως δεν χωνεύονται;
Ε βέβαια, δεν χωνεύονται με τίποτα
Τι μήνυμα στέλνετε στους Έλληνες με αφορμή τον εορτασμό των Χριστουγέννων;
Επειδή είμαι πάντα αισιόδοξο άτομο, λόγω ιδιοσυγκρασίας, θέλω να πιστεύω πως όταν επικρατεί νύχτα το σίγουρο είναι πως θα έρθει η μέρα. Ένας χρόνος που έρχεται είναι ένας καινούριος χρόνος με νέες ευκαιρίες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου