Ζωή… ποδήλατο ή ζωή με ποδήλατο;

ΠΟΣΟ «ΠΡΑΣΙΝΗ ΠΟΛΗ» ΕΙΝΑΙ ΤΕΛΙΚΑ Η ΑΘΗΝΑ;
Της ΕΥΗΣ ΚΟΛΙΟΥ «Είχα το όνειρό μου, το ποδήλατό μου και όλα έμοιαζαν σωστά… » ή όχι; Στην Ελλάδα το να «καβαλήσεις» το ποδήλατο σε δρόμους στους οποίους κυκλοφορούν άναρχα τα μηχανοκίνητα ίσως να μην είναι πολύ καλή ιδέα ή τουλάχιστον δεν είναι εύκολο...
Το υπουργείο Υποδομών λαμβάνει κατά καιρούς μελέτες για τη δημιουργία ποδηλατοδρόμων, τις οποίες θεωρεί πολύ ενδιαφέρουσες, αλλά τελικά παραμένουν στο συρτάρι. Και οι εικόνες χάους διαιωνίζονται…
Οι δικαιολογίες που χρησιμοποιούν οι αρμόδιοι προκειμένου να απορρίψουν ένα σχέδιο είναι, κυρίως, δύο. Από τη μία, οι ποδηλατόδρομοι θα είναι εμπόδιο για την κυκλοφορία των αυτοκινήτων, δηλαδή μειώνουν τον χώρο τους. Από την άλλη, υπάρχει η τεράστια γραφειοκρατία και η προσπάθεια για τη χορήγηση των κονδυλίων.
Βέβαια, το ποδήλατο δεν αποτελεί μέσο μεταφοράς για το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της πρωτεύουσας, πράγμα που θα σήμαινε τη μείωση ρύπων, αλλά και του θορύβου που επικρατεί. Χαρακτηριστικό είναι ότι ήδη 40 πόλεις στην Ελλάδα έχουν εκπονήσει σχέδια για τη δημιουργία ποδηλατοδρόμων. Μέχρι στιγμής, οι ελληνικές πόλεις που ξεχωρίζουν για τους ποδηλατοδρόμους τους οποίους διαθέτουν είναι, μεταξύ άλλων, η Καρδίτσα, ο Βόλος, η Κως και το Μεσολόγγι. 
Εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι η Αθήνα μειονεκτεί σε αυτόν τον τομέα. Τα αυτοκίνητα αυξάνονται, ενώ οι ποδηλάτες δεν έχουν χώρο στους δρόμους. Οι προσπάθειες που έχουν γίνει από κάποιους δήμους αποτελούν εξαιρέσεις. Στο πλαίσιο δημιουργίας μιας πιο φιλικής συμπεριφοράς προς το περιβάλλον πόλης, δεν είναι λίγοι οι δήμοι που επιλέγουν να έχουν δρόμους για ποδήλατα ακόμα και αν πρόκειται για μερικά μόλις χιλιόμετρα που χρησιμοποιούνται κυρίως για λόγους αναψυχής. Όμως, και η χρήση τους για λόγους αναψυχής, για τη βόλτα δηλαδή, έχει την αξία της.
Από την άλλη, υπάρχουν δήμοι που διαθέτουν σύγχρονο ποδηλατόδρομο, ωστόσο καλύπτονται μόνο κάποιοι δρόμοι εντός των ορίων του δήμου και όχι για τη σύνδεση τον πόλεων με το κέντρο της Αθήνας. Μέχρι στιγμής, τον μεγαλύτερο ποδηλατόδρομο διαθέτουν τα Βριλήσσια, μήκους 6,5 χιλιόμετρων και φιλοδοξώντας να φτάσει τα 7 χιλιόμετρα. Όπως μας ανέφερε ο δήμαρχος Βρηλισσίων, Κώστας Ιωαννίδης, «υπάρχει προοπτική επέκτασης ενός χιλιομέτρου, έτσι ώστε να συνδέει το μετρό στη Δουκίσσης Πλακεντίας με τον σταθμό του προαστιακού στη Λεωφόρο Πεντέλης». Μιλώντας με αριθμούς, το μεγάλο αυτό ποδηλατικό δίκτυο κόστισε στον δήμο περίπου 4.300.000 ευρώ, μέσω κυρίως του προγράμματος ΕΣΠΑ. Ωστόσο, σημαντική είναι και η δημιουργία χώρων στάθμευσης των ποδηλάτων, κάτι που ο δήμος Βρηλισσίων έχει ως άμεσο στόχο, καθώς και τη δημιουργία σταθμών με κοινόχρηστα ποδήλατα.
Στο Μαρούσι
Ο Δήμος Αμαρουσίου εγκαινίασε τον Ιούλιο του 2012 την κατασκευή ενός ποδηλατοδρόμου 800 μέτρων και κατασκευάστηκε στο πλαίσιο του έργου «Διαδρομές Ζωής – Πνοή Περιβάλλοντος στο Μαρούσι». Η διαδρομή ξεκινά από την πλατεία Ξυλούρη (Μεσογείων & Αναπαύσεως) και καταλήγει στην πλατεία Αργοναυτών (Μεσογείων & Αργοναυτών) στη γειτονιά της Κοκκινιάς. Όπως μας αναφέρουν οι υπεύθυνοι «το έργο δεν έχει κοστίσει ούτε ένα ευρώ στους δημότες του Αμαρουσίου. Έχει χρηματοδοτηθεί εξ ολοκλήρου από πόρους του ΕΣΠΑ».
Ήδη, από το 2011 το Ίλιον δημιούργησε ένα ολοκληρωμένο δίκτυο σε συνδυασμό με μεγάλα πεζοδρόμια και δένδρα δημιουργώντας μία πράσινη διαδρομή. Ο ποδηλατόδρομος αρχίζει από τη διασταύρωση των οδών Λ. Χασιάς και Έκτορος και, διερχόμενος μέσω των οδών Έκτορος, Α. Παναγούλη, Φιλοκτήτου και Αίαντος, καταλήγει στο Δημαρχείο Ιλίου.
Το πιο φρέσκο επίτευγμα, μάλιστα, έγινε από τον Δήμο Μοσχάτου-Ταύρου δίνοντας πλέον τη δυνατότητα σε όσους επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν τα 60 κοινόχρηστα ποδήλατα που τοποθετήθηκαν σε πέντε σταθμούς (στην Πλατεία Ηρώων Πολυτεχνείο, στον σταθμό του ΗΣΑΠ στο Μοσχάτο, στο τέρμα τρόλεϊ, και στο οικοδομικό τετράγωνο 16, στην είσοδο του χώρου της διαμορφωμένης πλατείας ‒ στη συμβολή των οδών Αθ. Διάκου & Αγ. Κωνσταντίνου). Επίσης στον Ταύρο, στον σταθμό του ΗΣΑΠ και στην πλατεία Ατταλείας. Το Σύστημα Κοινόχρηστων Ποδηλάτων είναι αυτοματοποιημένο και δωρεάν. Χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα «Αστική Αναζωογόνηση 2012-2015» του Πράσινου Ταμείου, του υπουργείου Περιβάλλοντος.
Ομαδική «ποδηλατάδα»
Με στόχο να καταστεί το ποδήλατο τρόπος ζωής, αλλά και να υπάρχει η παρουσία των ποδηλατιστών στους δρόμους, οργανωμένες ομάδες ξεκινάνε από μία συγκεκριμένη αφετηρία και κάνουν βόλτα στην Αθήνα. Ίσως να μην είναι αυτό που ακριβώς αναζητάμε ως λύση για τη δημιουργία μιας πιο οικολογικής συνείδησης στην Ελλάδα, αλλά ο τρόπος που αντιμετωπίζονται οι ποδηλάτες αυτοί στον δρόμο έχει σημασία. «Υπάρχει μία πιο υγιής συμβίωση πλέον» αναφέρει η Λυδία Χατζηαλεξίου μέλος του «Φίλοι του ποδηλάτου» και προσθέτει ότι «οι ποδηλάτες είναι πολύ πιο ευάλωτοι. Όσο αυξάνονται τα ποδήλατα τόσο μεγαλώνει και η ασφάλειά τους».Η κυκλοφορία ομάδων ποδηλατιστών, ωστόσο, συνήθως ενοχλεί τους οδηγούς αυτοκινήτων, καθώς χρησιμοποιούν λωρίδες του δρόμου και εμποδίζουν τη διέλευση των υπόλοιπων μέσων. Η κ. Χατζηαλεξίου αναφέρει ότι κάθε ποδηλάτης πρέπει να γνωρίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που έχει όταν μοιράζεται τον δρόμο με τα αυτοκίνητα, ενώ επισημαίνει μία διαπίστωση των τελευταίων ετών ότι πλέον «πολλοί αυτοκινητιστές βλέπουν με συμπάθεια αυτό το κύμα». Επίσης, ως σημαντικό βήμα μάς επισήμανε ότι «πετύχαμε τη μεταφορά των ποδηλάτων στον ΗΣΑΠ και το μετρό».
Τα ποδήλατα… εκτός συνόρων
Η σύγκριση με τις ευρωπαϊκές χώρες είναι αναπόφευκτη. Πόλεις όπως η Δανία, το Άμστερνταμ, η Βαρκελώνη και το Παρίσι είναι μερικές από τις πρωτεύουσες που ξεχωρίζουν για τον αριθμό των χρηστών ποδηλάτου καθημερινά, την οργάνωση που διαθέτουν, τις υποδομές που τους προσφέρει το κράτος, αλλά κυρίως για μία ολόκληρη φιλοσοφία σεβασμού απέναντι στους ποδηλάτες ως αντάξιο μέσο μεταφοράς με τα υπόλοιπα.
Τη φιλοσοφία, δε, αυτή στην Κοπεγχάγη φαίνεται ότι διαθέτει και η νέα τρικομματική κυβέρνηση της χώρας, με την πρωθυπουργό Χέλε Τόρνινγκ-Σμιτ και τους νεοδιόριστους υπουργούς να καταφθάνουν με ποδήλατα στον χώρο όπου θα ορκίζονταν ως νέα κυβέρνηση. Η εικόνα με την πρώτη γυναίκα ‒και, μάλιστα, γοητευτική‒ πρωθυπουργό της Δανίας έκαναν τον γύρο του κόσμου.
Για την ιστορία, στη Δανία το ποδήλατο αποτελεί το υπ’ αριθμόν ένα μέσο μεταφοράς για τους κατοίκους. Υπάρχει ένα ολοκληρωμένο δίκτυο ποδηλατοδρόμων με ειδικές οριζόντιες και κάθετες σημάνσεις (συμπεριλαμβανομένων και φαναριών), καθώς επίσης διατίθεται σύστημα ενοικίασης ποδηλάτων. Σημαντικό επίτευγμα είναι η μεταφορά των ποδηλάτων στα υπόλοιπα μέσα μεταφοράς.
Το Άμστερνταμ, η «Μέκκα του ποδηλάτου» όπως χαρακτηρίζεται, είναι πλέον παράδειγμα προς μίμηση, αλλά και προς αποφυγή. Πώς γίνεται αυτό; Η εξήγηση είναι ότι πάνω από 500.000 ποδηλάτες κυκλοφορούν καθημερινά. Πάνω από το 40% των πολιτών προτιμάει το ποδήλατο για τις μετακινήσεις του. Το Άμστερνταμ διαθέτει μεγάλους χώρους στάθμευσης ποδηλάτων έξω από το μετρό για την εξυπηρέτηση των οδηγών και είναι ίσως η πιο οργανωμένη πρωτεύουσα στο «κεφάλαιο ποδήλατο». Ωστόσο, η αύξηση των χρηστών έχει πλέον προκαλέσει πονοκέφαλο από το μποτιλιάρισμα που δημιουργείται πλέον σε πολυσύχναστους και κεντρικούς δρόμους. Οι υπάρχουσες υποδομές δεν φαίνεται να επαρκούν και το κράτος στοχεύει στη δημιουργία νέων χώρων στάθμευσης.
«Πράσινη πόλη»
Σημαντικές κινήσεις για τη δημιουργία μίας «πράσινης πόλης» έχει κάνει και η Βαρκελώνη, δημιουργώντας το δημοτικό πρόγραμμα μετακινήσεων «Bicing», το οποίο διαθέτει 200 σταθμούς με περισσότερα από 6.000 ποδήλατα. Το μειονέκτημα είναι ότι μέχρι στιγμής το πρόγραμμα είναι διαθέσιμο μόνο για τους κατοίκους και όχι για τους τουρίστες, έχοντας πάνω από 100.000 συνδρομητές. Επίσης, το Παρίσι δεν θα μπορούσε να εξαιρεθεί από τη λίστα, καθώς διαθέτει 371 χιλιόμετρα ποδηλατοδρόμων. Από το 2007, μάλιστα, λειτουργεί και το πρωτοποριακό πρόγραμμα «Velib», με 10.648 ποδήλατα σε 750 σημεία της πόλης. Χαρακτηριστικό είναι ότι κάθε Κυριακή οι δρόμοι γύρω από τον Σηκουάνα είναι κλειστοί για τα αυτοκίνητα, ενώ επιτρέπεται να κυκλοφορούν μόνο πεζοί, ποδήλατα και πατίνια. Η διαφορά, λοιπόν, με την Ελλάδα, δεν είναι οι υποδομές, αλλά η νοοτροπία τόσο των κατοίκων όσο και του ίδιου του κράτους. Ο τρόπος με τον οποίο ζούμε στην Ελλάδα δεν ευνοεί και δεν στηρίζει τους ποδηλάτες. Η λύση δεν είναι να παραχωρήσουμε μερικά χιλιόμετρα σε αυτούς, αλλά να γίνει μέρος της κουλτούρας και της νοοτροπίας μας. Χαρακτηριστικό είναι, ωστόσο, το χάος που δημιουργείται κάθε φορά που τα μέσα μαζική μεταφοράς αποφασίζουν να προχωρήσουν σε απεργίες και στάσεις εργασίες. Τα αυτοκίνητα είναι η μόνη λύση για να μετακινηθούν οι κάτοικοι της πρωτεύουσας, ενώ οι ώρες μέχρι να φτάσουν στον προορισμό τους είναι ατελείωτες. Σε αντίστοιχη περίπτωση στο εξωτερικό, και ειδικά σε χώρες με παράδοση στο ποδήλατο, κάθε μέλος μίας οικογένειας έχει το δικό του ποδήλατο για να μπορέσει να κυκλοφορήσει μέσα στην πόλη, όπως γίνεται σε πολλές πόλεις της Ολλανδίας.